London: Neodoljiv!

20:17

Jedna prošlogodišnja studija pokazala je da je London prvi na listi od 150 najpopularnijih gradova sveta. Prestonicu Velike Britanije preklane je posetilo više od 15 miliona turista, što je bilo znatno više od broja gostiju drugoplasiranog Bangkoka (10,3 miliona), ili trećeg Pariza sa 9,7 miliona. Posetioci godišnje u gradu ostvare 27 miliona noćenja. Prihod od turizma se procenjuje na oko 15 milijardi funti, pa zato i ne čudi što je u ovom sektoru direktno zaposleno 350.000 ljudi

O Londonu najrečitije govore brojke. U globalnoj finansijskoj prestonici 2005. je obavljeno 31 odsto svih novčanih transakcija na svetu, sa prosečnim dnevnim prometom od 753 milijarde američkih dolara. Tamo evro menja vlasnike češće nego u svim ostalim gradovima Evropske unije zajedno. Preko 480 banaka deluje u ovom gradu, finansijski sektor zapošljava oko 300.000 ljudi. Polovina najvećih 100 kompanija iz Velike Britanije, kao i preko stotinu od 500 najjačih evropskih firmi ima sedište u Londonu. Tri četvrtine američkih kompanija sa liste Fortune 500 otvorilo je kancelarije u glavnom gradu Britanije.
Tamo se stvara približno 20 odsto nacionalnog bruto proizvoda, što je pre tri godine bilo 446 milijardi američkih dolara. A samo 15 odsto od 3,2 miliona zaposlenih radi u proizvodnji, svi ostali su u uslužnim delatnostima. London je četvrti grad na svetu po broju milijardera sa stalnim prebivalištem. Britanska prestonica je uz Tokio i Moskvu najskuplje mesto za život. Cene nekretnina su među najvišim u svetu. Istovremeno, pored Njujorka on je najželjenije odredište emigranata što potvrđuje podatak sa popisa 2006. da 31 odsto od 7,5 miliona stanovnika nije rođeno na Ostrvu. U Londonu se priča na oko 300 jezika.
Gradom se prepliću objekti tradicionalne arhitekture, od kojih su najupečatljiviji oni iz pretprošlog i sa početka prošlog veka, sa modernim zdanjima. London trenutno doživljava pravi graditeljski bum, o čemu svedoči nekoliko impresivnih ostvarenja iz prethodne i tekuće decenije. Još ilustrativniji je podatak da je u toku gradnja ili projektovanje više od 420 oblakodera. Razlog za to nije samo glad za nekretninama i dinamična privreda, po obrtu šesta gradska ekonomija na svetu, već i restriktivni propisi koji su inaugurisali takozvani „zeleni pojas” oko Londona i tako ograničili njegovo „horizontalno” širenje.

Kako se snaći

London se savio uz obale reke Temze, nekoliko desetina kilometara pre njenog ušća u Severno more. Temza ulazi u gradsko područje sa jugozapada, a zatim sa više oštrih zavoja teče u pravcu istoka. Ti zavoji podsećaju na dva slova „M” između koje se smestilo šire gradsko jezgro. Temza je definitivno osovina istorijskog razvoja grada koji je pravcem zapad-istok dug skoro 60 kilometara (od međunarodnog aerodroma Hitrou na zapadu pa skoro do mosta Elizabete II u Dartfordu istočno). Od severa ka jugu, najveća dužina gradskog atara doseže oko 45 kilometara. Centar je lociran u samom središtu ovog prostora.
Delove Londona je moguće razlikovati na više načina. Službeno, grad je podeljen na 33 jedinice lokalne samouprave, od kojih jedino istorijski najstariji Siti (City of London) ima potpunu autonomiju u odnosu na centralnu gradsku vlast. Grad se oficijelno deli i na takozvani „unutrašnji” (Inner) London, u kome su središnje lokalne jedinice (u samom centru je Siti, ali je on i u ovom smislu samostalan), te na „spoljni” (Outer) sa samoupravama koje se prostiru od šireg centra do periferije. Upotrebljava se i neformalno određenje „Centralni London” koje obuhvata Siti, Vest end (West End) i Saut bank (South Bank).
Siti ili „kvadratna milja” kako žargonski još nazivaju istorijski centar Londona je tradicionalno središte poslovnih aktivnosti, ali i prostor na kome se nalaze neki veoma važni sakralni i svetovni objekti. Vest end se najvećim delom nalazi u granicama Vestminstera, administrativne jedinice u kojoj je istoimena opatija, britanski parlament i vlada, Bakingemska palata, poznati parkovi. Saut bank ili jednostavno „južna obala” smestio se sa druge, južne strane Temze. Tokom 20. veka on je doživeo značajnu urbanu transformaciju. Tradicionalno sirotinjski Ist end (East End) trenutno izrasta u još jedan od poslovnih centara.



Od Trafalgara

Najvažniji gradski trg je Trafalgar, nazvan po bici u kojoj je  engleska mornarica 1805. porazila francusko-špansku flotu. Trgom dominira spomenik pobedniku, admiralu Nelsonu. Monumentalnosti doprinose visoki postament, kipovi četiri lava oko njega i dve fontane bliznakinje. U pozadini su Nacionalna galerija i Galerija portreta. Sa čela Trafalgara kreće ulica Vajthal. Njome se prolazi pored palate Konjičke garde, iza koje je prostrani manjež, Dauning strita sa kancelarijom britanskog premijera, Foring ofisa, i stiže se do zdanja parlamenta i sat-kule Big Ben. Tu je i Vestminsterska opatija, krunidbena crkva vladara.    
Ulice koje kreću sa severne strane Trafalgara, vode do Britanskog muzeja, jednog od najčuvenijih u svetu. U blizini, malo severnije je i Raselov trg, sa impozantnim zdanjem istoimenog hotela. U ovom delu grada je i boemski Soho koji je poslednjih decenija transformisan u četvrt sa dobrim restoranima i zabavnim sadržajima. Inače, u širokom severnom luku oko Trafalgara nalazi se veliki broj pozorišta koji se zajedno najčešće nazivaju „Vest end theatrs”. To je Londonski Brodvej koji posećuju mnogi žitelji grada i turisti. Prošle godine ova pozorišta su privukla 13 miliona gledalaca.
Sa Trafalgara, pre ulaska u Vajthal, može se skrenuti zapadno kroz lukove raskošne građevine u kojoj su smeštene vladine službe. Od te zgrade kreće ulica Mel koja između zdanja Admiraliteta i Instituta za savremenu umetnost, a zatim pored parka Sent Džejmsa, vodi do Bakingemske palate, službene rezidencije kraljevske porodice u kojoj je i Kraljičina galerija, otvorena za posetioce. Severno od palate je Zeleni park, koji sa druge strane oivičava ulica Pikadili, jedna od najpoznatijih gradskih ulica. Ona završava na Pikadili sirkusu, skveru na kome se ukršta nekoliko saobraćajnica.

Siti i Tauer

Sa istočne strane Trafalgara su takođe mnoga znamenja Londona. Odmah do trga je Čering kros sa zanimljivim spomenikom. Zvanično, sa ovog mesta se računa kilometraža svih puteva, pa on slovi i za centar centra Londona. Tu je i velika železnička stanica koja je povezana sa druge dve u središtu grada, Vaterloom i London Bridžom. Ulicom Strand, koja kreće od Trafalgara, sa Čering krosa se nastavlja prema Sitiju. Skretanje u neku od uličica sa leve strane vodi do Kovent Gardena, živopisne tržnice. Na Koventu su Muzej transporta i Pozorišni muzej.
Strandom se prolazi pored veoma zanimljivih građevina, od kojih turiste najviše privlači zgrada u kojoj su smešteni Vrhovni i Apelacioni sud Engleske i Velsa. U nastavku Stranda je ulica Flit koja je i danas sinonim za britansko novinarstvo, mada ju je poslednji veliki „igrač”, Rojters, napustio pre tri godine. Flit vodi u srce Sitija. U blizni ulice je hram vitezova-templara. Drugi veoma važan sakralni objekat u Sitiju je katedrala Svetog Pavla, koja je i sedište londonskog episkopa. Mnogi ne propuštaju da vide Banku Engleske. Poslovno srce Sitija je trg na kome je sedište Lojda, Aviva kula, a malo iza i soliter Akse.
Na samoj granici Sitija je Tauer, nekada ozloglašeni zatvor, a danas prvorazredna turistička atrakcija zajedno sa Tauer Bridžom, najprepoznatljivijim mostom u britanskoj prestonici. Nekoliko kilometara istočnije je Karni Vaharf. Taj deo grada je nekada pripadao londonskoj luci, a sada je razvijen u poslovnu četvrt sa modernim zgradama. Nedaleko odatle, preko Temze, gde ona završava ono drugo „M” nalazi se Milenijumska kupola, danas zvanično O2, u kojoj su restorani, kafei, bioskopi i drugi zabavni sadržajji. Još istočnije je Londonski gradski aerodrom, a poslednja zanimljiva lokacija je regulaciona brana na Temzi.

Grad parkova

Na Pikadili sirkusu je prepoznatljivo obeležje modernog Londona, zgrada sa neonskim reklamama, a sa suprotne strane se nalazi spomenik Antoniju Ešliju Koperu, političaru i filantropu iz 18. veka. U narodu se spomenik naziva Eros zbog statue strelca sa lukom. Regentova ulica, jedna od najznačajnijih šoping zona u gradu, vodi odatle ka severu do Oksford Sirkusa (ukrštanje sa ulicom Oksford), u nastavku je sedište Bi-Bi-Si-ja, a nekoliko stotina metara dalje i Regentov park sa Zoološkim vrtom. U blizini parka je Muzej voštanih figura Madam Tiso, kao i kuća u kojoj je fiktivno stanovao izmišljeni Šerlok Holms.
 Već smo pomenuli Sent Džejmsov i Zeleni park. Oni su deo zelenog pojasa koji se od srca grada proteže prema zapadu. Na Zeleni park se nastavlja Hajd park, a odmah do njega je Kensingtonova bašta. Na južnom obodu Kensingtonove bašte je Rojal Albert Hal, jedna od najčuvenijih dvorana u svetu, a nešto južnije Prirodnjački muzej, Albertov i Viktorijin muzej, te Naučnjački muzej. Mnogi ne propuštaju pazar u obližnjem Harodsu, najvećoj robnoj kući na planeti. Sevrno od Kansingtonove bašte, na Noting Hilu je ulica Portabelo koja se svake subote pretvara u veoma posećenu uličnu pijacu sa antikvitetima i polovnom robom. 
Na južnoj obali Temze je takođe nekoliko veoma važnih lokacija, koje obavezno moraju da se vide. Suprotno od Tauera je moderno zdanje Gradske kuće, u kojoj je središte centralne uprave Londona. Uzvodno je rekonstruisani Šekspirov Glob teatar, a do njega i pešački Milenijumski most, najmlađi u gradu. On preko Temze vodi pravo do već pomenute katedrale Svetog Pavla. Sledi deo Saut banka sa modernim poslovnim građevinama, a još uzvodnije je Londonsko oko, na suprotnoj obali od Big Bena. To je kružna konstrukcija od metala iz čijih kabina u pokretu se pruža fantastičan pogled na grad. 

   
OKVIR 1: Stradanja
Iako postoje tragovi davnašnjeg života na prostoru današnjeg Londona, naselje koje je prethodilo budućoj prestonici Velike Britanije osnovali Rimljani početkom nove ere. Kada su se razjasnili međusobno pre više vekova, Britanci su uglavnom ratovali izvan svoje zemlje. Ipak, prestoni grad je u više navrata bio poprište katastrofa, razaranja i masovnih stradanja. U velikom požaru 1666. oko 70.000 od ukupno 80.000 stanovnika je ostalo bez krova nad glavom. Od nemačkih bombi u Drugom svetskom ratu poginulo je oko 30.000 ljudi, veliki smog u decembru 1952. usmrtio je 12.000 žitelja.

OKVIR 2: Dalje od centra

Izvan centralne gradske zone postoji još nekoliko odredišta koja privlače turiste. Severozapadno od centra, oko 13 kilometara od Černing krosa nalazi se nacionalni fudbalski stadion Vembli i istoimena arena u kojoj se održavaju razne manifestacije. U Čelziju, nekoliko kilometara jugozapadno od centra je stadion istoimenog fudbalskog kluba Stamford bridž. Sa južne strane Temze, takođe jugozapadno od centra je kompleks teniskih terena u Vimbldonu. Još zapadnije je Ričmondov park koji je sa 995 hektara najveći u Londonu. Nešto servenije od ovog parka, na obali Temze je Kraljevska botanička bašta Kju. 

Share This Story

Tags:

You Might Also Like

0 коментара